“Žalbeno vijeće nema nikakve sumnje da su nad Srbima zatočenim u Srebrenici, u srebreničkoj policijskoj stanici i zgradi tokom 1992. i 1993. godine počinjeni teški zločini. Isto tako, ni odbrana nije osporila da su nad srpskim zatočenicima počinjeni zločini. Međutim, dokaz da su se zločini dogodili nije dovoljan da bi se neka osoba mogla proglasiti krivom za te zločine. U slučaju optuženog Nasera Orića Žalbeno vijeće je došlo do zaključka da se Orić ne može smatrati krivim, odnosno odgovornim, što je propustio da kazni one koji su zločin počinili”.

Citat iz presude Naseru Oriću, MKSJ 3. juli 2008. godine

Naser Orić je pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugoslaviju u Hagu (MKSJ), u julu 2008. godine, pravosnažno oslobođen optužbi za ratni zločin počinjen u Srebrenici 1992. i 1993. godine. Prvostepenom presudom iz 2006. godine Orić je osuđen na dvije godine zatvora, a proglašen je krivim što nije preduzeo odgovarajuće korake da spriječi ubistva i okrutno postupanje svojih potčinjenih prema srpskim zatvorenicima u policijskoj stanici u Srebrenici tokom 1992. i ’93. godine.  Presudom Žalbenog vijeća, dvije godine kasnije, prvostepena presuda je ukinuta, a Orić je pravosnažno oslobođen krivice.

OD POLICAJCA SA SAVSKOG VENCA DO VOJNOG KOMANDANTA SREBRENICE 

Orić je rođen u martu 1967. godine u Potočarima (opština Srebrenica), gdje je završio osnovnu školu, a zatim i Metalurško-tehničku srednju školu. Nakon završetka policijskog kursa u Zemunu (Srbija), a završenog pripravničkog staža u policijskoj stanici Savski Venac u Beogradu, prijavio se za službu Specijalne policije MUP-a Srbije.

U intervjuu sa Slobodnu Bosnu iz decembra 2010. godine, Orić je kazao da je više puta podnosio molbe za prijem u specijalnu jedinicu, ali je svaki put bio odbijen, a razlog za to je, prema Orićevim riječima, jer je njegov djed tokom Drugog svjetskog rata poginuo u crnokošuljašima. Kada je ta činjenica prestala da bude važna, Orić je primljen u specijalce. Njegova jedinica bila je direktno pod komandom predsjednika Srbije Slobodana Miloševića. U istom intervjuu, Orić je demantovao glasine da je bio lični Miloševićev pratilac, prisjetio se da je njegova jedinica bila izuzetno osposobljena „naše akcije spašavanja talaca iz aviona DC 10 trajale su četiri (4) sekunde“.

Vuk Drašković u svojoj knjizi „Meta“ u dijelu koji govori o demonstracijama 9. marta 1991. godine, pominje i Orića kao jednog od najljubaznijih policajaca. U javnosti je manje poznata činjenica da je Orić za zasluge u akciji spašavanja rudara rudnika “Trepča” u tadašnjoj Titovoj Mitrovici, za šta je dobio pištolj s posvetom Radmila Bogdanovića, tadašnjeg ministra MUP-a Srbije.

Policijsku karijeru Orić je nastavio u Sarajevu, u policijskoj stanici Ilidža. Prema Naserovim riječima, prelazak u Sarajevo je bio sklop okolnosti. Kada su podjele u Jugoslaviji sve bile vidljivije, njegova jedinica je počela da dobija „drugačije zadatake“ – „jedan od najtežih za mene je bio kada smo dobili zadatak da preko Brčkog, Petrovog Sela, prevezemo kontigent naoružanja za kninske Srbe. Strahovao sam da bi sljedeća akcija mogla da bude da prebacimo naoružanje za Srbe sa druge strane Drine“. Orićeve strahove riješio je zamjenik komandira jedinice Radovan Stojičić Badže koji mu je preporučio da pronađe drugi posao, ali u BiH.

Po izbijanju rata u BiH, Orić je 20. maja 1992. postavljen na funkciju komandanta Štaba Teritorijalne odbrane u Srebrenici, a od 1. jula 1992. i za člana Ratnog predsjedništva Srebrenice. U odbrani Srebrenice učestvuje sve do 29. maja 1995. kada biva razriješen dužnosti komandanta. Nakon toga, Orić okuplja grupu od oko 30 dobrovoljaca i kreću u proboj ka Nezuku kod Sapne, kako bi pomogli sugrađanima da se spase iz Srebrenice. Zajedno sa saradnicima, u julu 1995. godine, prije nego što je vojska Republike Srpske zauzela Srebrenicu, Orić „misterioznom“ Odlukom vrha Armije RBiH, povučen iz Srebrenice prije napada Vojske RS na ovaj grad.

PRITVORSKA JEDINICA KAO DRUGI DOM

Nakon rata u BiH Orić živi u Tuzli, sve do 10. aprila 2003. godine, kada je po optužnici Tužilaštva u Hagu uhapšen za ratne zločine. Pet godina kasnije (2008. godine) Žalbeno veće Tribunala u Hagu poništilo je prvostepenu presudu iz juna 2006. godine kojom je Naser Orić osuđen na dvije godine zatvora zbog propusta da spriječi ubistva i okrutno postupanje sa srpskim zatočenicima u Srebrenici krajem 1992. i početkom 1993. godine.

“Pretresno vijeće je Orića proglasilo odgovornim za zločine pripadnika vojne policije koji su mu bili potčinjeni, ali u toj presudi, po ocjeni Žalbenog vijeća, nisu ispunjena dva bitna pravna preduslova da bi se neko osudio po načelu komandne odgovornosti. Prvo, u presudi nije konkretno definisana priroda krivične odgovornosti Atifa Krdžića, jedinog Oriću potčinjenog počinioca kojeg je tužilaštvo identifikovalo i, drugo, nije utvrđeno da li je Orić znao ili imao razloga da zna da se Krdžić sprema da počini, ili da je već počinio zločin.

“Te pravne greške obezvređuju osudu Orića po načelu komandne odgovornosti”, rekao je sudija Wolfgang Schomburg saopštavajući presudu. Prvobitna Orićeva kazna od dvije godine zatvora, kao i ona presuda Žalbenog vijeća o poništavanju prvobitne presude, očekivano je podijelila javnost u BiH. Javnost u Republici Srpskoj nije bila zadovoljna odlukama Suda dok je javnost u Federaciji BiH u bošnjačkom dijelu Odluku prihvatila kao pobjedu.

Polovinom 2015. Orić je zajedno sa Ćamilom Durakovićem, tadašnjim načelnikom Srebrenice, i Hamdijom Fejzićem, potpredsjednikom Skupštine opštine Srebrenica, putovao u Švicarsku na obiježavanje godišnjice genocida u Srebrenici. Po potjernici Republike Srbije, zbog sumnje da je počinio ratni zločin u Srebrenici, Orić je uhapšen u Bernu.

Na zahtjev Tužilaštva BiH, a zbog provođenja istrage za ratne zločine, Orić je isporučen BiH. Nekoliko mjeseci kasnije, optužen je za ratni zločin, odnosno ubistva tri ratna zarobljenika srpske nacionalnosti na području Srebrenice i Bratunca. Apelaciono vijeće Suda BiH u novembru 2018. godine oslobodilo je Orića, bivšeg komandanta  Armije RBiH na području Srebrenice, da je 1992. godine u mjestima Zalazje, Lolići i Kunjerac ubio tri zarobljenika srpske nacionalnosti.