BIOGRAFIJA

Veton Surroi kosovski je publicista, političar i novinar. Diplomatska karijera Vetonovog oca otvorila mu je priliku za obrazovanjem van granica Jugoslavije. Na univerzitetu UNAM (National Autonomus University of Mexico) diplomirao je engleski jezik i književnost. Rexhai Surroi, Vetonov otac, bio je jedan od rijetkih političara sa Kosova koji su pripadali diplomatskom koru SFRJ. Kao ambasador službovao je u zemljama španskog govornog područja (Španija, Meksiko, Bolivija itd.).

Novinarstvo vs politika.

     Veton Surroi svoju novinarsku karijeru započeo je u Rilindjiji, novini na albanskom jeziku sa najdužom tradicijom. Jugoslovenska vlast, bazirajući svoju politiku na ravnopravnosti naroda i narodnosti, odmah nakon završetka Drugog svjetskog rata osnovala je Rilindjiju (12.02.1945.), novinu na albanskom jeziku. Početkom 80-tih Kosovo postaje neuralgična tačka u bivšoj Jugoslaviji, što je ovu pokrajinu sve češće dovodilo na naslovnice novina i u centralne dnevnike drugih republika. Veton je u fokus bh.javnosti došao javnim pismom tadašnjem saveznom ministru unutrašnjih poslova Jugoslavije, Petru Gračaninu, u kojem ga javnom molbom poziva da javnosti pojasni motive policije za aktivnosti na Kosovu, represiju prema potpisnicima „Apela 215“ i broj uhapšenih nakon akcija u trećem mjesecu 1989.

     Novinar Naših Dana, Fahrudin Đapo, napisao je tekst pod nazivom Gračanin ne odgovara Surroiu u kojem podržava Vetonovu molbu – kao kolegi koji traga za odgovorima. “Novinar Rilindje, Veton Surroi, prije dvadesetak dana uputio je Petru Gračaninu, saveznom sekretaru za unutrašnje poslove, otvorenu molbu da mu odgovori na nekoliko pitanja od kojih je ključno ono koje se tiče izoliranih ljudi na Kosovu. Surroi piše Gračaninu: “Javnost još nije potpuno informisana o ukupnom broju uhapšenih, te o motivima koji su nagnali državne organe na taj korak, osim kada je u pitanju učestvovanje u demonstracijama. S tim u vezi u javnost su preko naših i stranih medija izbile informacije »iz povjerljivih izvora« u kojima se govori o praksi »izolacije« pojedinaca, o aktivnosti »praćenja« određenih albanskih intelektualaca«, a posebno potpisnika Apela 215 intelektualaca ove nacionalnosti koji su imali drugačije viđenje o Ustavnim promjenama u SR Srbiji od zvaničnog.“. Savezni ministar unutrašnjih poslova vjerovatno nije mnogo „mario“ za obraćanje medija sa Kosova, tako da je Vetonova molba vjerovatno ostala neprimjećena.

     Kada su se stvorili zakonski uslovi u SFRJ za osnivanje privatnih medija, Veton je 1990. pokrenuo sedmičnik Koha, koji je nakon sedam godina promijenio dinamiku izlaženja i prerastao u dnevnu novinu pod nazivom Koha Ditore koja je će, vremenom, postati jedan od najuticajnijih medija na Kosovu. Obzirom da je aktivno uključenje u politički život Kosova Vetona ograničilo kada je u pitanju vlasništvo u medijima, biznis vezan za izdavaštvo povjerio je svojoj sestri.

     Svoj politički aktivizam Veton je počeo da gradi još u vrijeme SFRJ. Zajedno sa Škeljeznom Malićijem bio je osnivač podružnice Ujedinjene jugoslovenske demokratske inicijative (UJDI) na Kosovu, kao prve opoziocine grupe na Kosovu. Inicijativa je tada okupljala slobodnomisleće intelektualce poput Bogdana Bogdanovića, Milana Kangrge, Gaje Sekulića, Koče Popovića i drugih koji su željeli demokratskim putem donijeti promjene u tadašnju Jugoslaviju, ali bez vidljivijih rezultata. U periodu od 1991-1992., Veton je bio predsjednik Parlamentarne partije Kosova (PPK), a tokom 2004. godine osnovao je socijal-demokratsku partiju pod nazivom Reformistička partija ORA, koja je na izborima 2004.godine dobila povjerenje glasača za ulazak u kosovski Parlament.

Svjedočenje pred MKSJ

      Veton Surroi se kao svjedok Tužilaštva pred MKSJ pojavio u procesu srbijanskih zvaničnika kojima je suđeno za zločine počinjene na Kosovu. Zanimljivo je da je Tužilaštvo pokazalo interes za Vetona ne kao novinara, već kao političara i dobrog poznavaoca hronologije borbe Kosova prvo da sačuva autonomiju unutar Srbije, a poslije i za nezavisnost Kosova od Srbije.

      U razgovoru sa projekat „Novinarstvo kao prvi nacrt historije“ Veton je rekao “Tužilaštvo me je kontaktiralo. Rekli su da su zainteresovani da svedočim – u slučaju Miloševića. To je bilo zbog činjenice da sam bio na sastanku sa Miloševićem, zajedno sa delegacijom predvođenom od doktora (Ibrahim) Rugove, bili su i g. (Mahmut) Bakali, (Fehmi) Agani i Pajazit Nuši. Koliko sam shvatio od pitanja koja mi je tada postavljalo Tužilaštvo, bio sam tamo da pokažem kontekst konflikta. U slučaju protiv Šainovića i ostalih, isto tako mi je traženo da kontekstualizujem konflikt iz moje tačke gledišta.

    Shodno tome, Toma Hanissa, kao predstavnika Tužilaštva koji je postavljao pitanja Vetonu, zanimala je situacija na Kosovu krajem 80-tih i početkom 90-tih godina, posebno sa aspekta slobode medija, uspostavljanja specijalnih mjera od strane tadašnjih vlasti prema građanima Kosova kao i u vezi obrazovnog sistema u kojem su učenici albanske i srpske nacionalnosti bili fizički podjeljeni u srednjim i osnovnim školama.